Ik wil sterven. Ik laat mijn bad vollopen en zoek een scheermes. Wat? Een slagersmes. Pols middendoor. Ik kap ermee. Ik word nog liever slangenmelker of hondenvoerproever dan dat ik nog één woord schrijf. Dat waren de gevoelens na het lezen van de meer dan 1.500 opmerkingen, verbeteringen en doorhalingen na de redactie van mijn manuscript. En dat na 27 herlezingen en zelfredacties. Dan komen zo'n 1.500 krassen en verminkingen in mijn zorgvuldig opgemaakte geesteskind goed binnen.
Waarom redactie?
Een degelijke, keiharde redactie is een absolute voorwaarde vooraleer er kan gedacht worden aan publicatie. Geen redactie, geen publicatie.
Wat is een slechte redacteur?
Een redacteur die je fouten doet schrijven, die je goed vervoegde werkwoorden 'verbetert' en er een slecht vervoegd werkwoord van maakt. Niet oké! Als je zo iemand op je pad krijgt: onmiddellijk kappen! Het overkwam me bij de redactie door een uitgeverij die ik verder niet bij naam ga noemen. Het zinnetje: 'wat vindt je moeder ervan?' werd 'verbeterd' naar 'wat vind je moeder ervan.' Een persoonsvorm met 'je' erachter krijgt toch geen 't'? Correct, tenzij er nog wat volgt. Hier gaat het niet over 'je', maar over 'je moeder'. Wel een 't' dus. Met andere woorden: als je vaststelt dat je zelf beter schrijft dan je redacteur, ontsla hem op staande voet!
Tip: als je twijfelt over die 't' gevolgd door 'je', vervang het werkwoord in kwestie door het werkwoord 'kennen'. Je weet direct wat juist is. Toegepast op het zinnetje hierboven krijg je: 'wat ken je moeder ervan?' of 'wat kent je moeder ervan?' Vrij duidelijk wat correct is.
Wat is een goede redacteur?
Eentje die geen genade kent. Eentje met als motto: Write without fear. Edit without mercy. Iemand die bewezen heeft te kunnen schrijven. Eentje die zelf al gepubliceerd heeft bij gevestigde uitgeverijen, die gerenommeerde schrijvers heeft begeleid. Iemand waar je naar opkijkt, die je vertrouwt, waar je respect voor hebt. Iemand waarvan je weet: die schrijft en redigeert al dertig jaar, die kan het beter dan ik. Iemand waarvan je wil slikken dat hij of zij je manuscript door de vleesmolen draait.
Wanneer is je manuscript klaar voor redactie?
Als je niet eerst zelf dertig keer je manuscript hebt nagelezen, verbeterd, herwerkt, dan stap je best niet naar een redacteur. Je taal moet correct zijn, je grammatica, je zinsbouw. Maar dat niet alleen. Je manuscript moet ook verhaaltechnisch goed zitten qua perspectief, spanningsboog, karakterboog, opbouw, structuur, dialoog, opening, einde en zoveel meer. Als dat niet het geval is, dan heb je geen redacteur nodig maar een schrijfcoach.
Voor spelling en grammatica is er een zeer simpele hulp voorhanden: de spellings- en grammaticacontrole van Microsoft Word (of een andere tekstverwerker). Ik val altijd van mijn stoel als ik teksten onder ogen krijg met rood en blauw onderstreepte woorden en de auteur heeft niet eens de moeite gedaan om ze te verbeteren. Dan is je manuscript niet klaar voor redactie. Een redacteur moet jouw manuscript niet herschrijven, hij moet zeggen wat er fout is en als je echt een goeie hebt, zegt hij ook hoe je het kan oplossen.
Verwijder eerst alle rommel
Bij het schrijven kruipt er veel rommel in je manuscript, vaak niet eens zichtbaar. Vooral leestekens zijn van die doodskistnagels. Gebruik de zoek-en-vervangfunctie van je tekstverwerker om die er allemaal uit te halen. Voorbeelden: dubbele spaties, een spatie voor en na een leesteken (komma, punt, puntkomma), een spatie voor een nieuwe alinea, een spatie na een alinea, insprongen bij nieuwe paragrafen of hoofdstukken, ontbrekende aanhalingstekens, enz. Je wil echt niet dat je redacteur daar allemaal tijd insteekt want dat kost geld. En die rommel moet er echt wel uit als je wil gaan publiceren.
Ga niet in discussie
Aangezien je een goede redacteur onder de armen neemt, moet je hem of haar vertrouwen. In negenennegentig gevallen op honderd heeft hij/zij gelijk. Als er iets niet duidelijk is voor je redacteur, dan zal het evenmin duidelijk zijn voor je lezer. Het heeft geen zin om te gaan argumenteren en discussiëren: 'ja maar, ik bedoelde het zo,' of 'ik heb in hoofdstuk 2 toch aangegeven dat ...'. Nogmaals: als je redacteur het niet begrijpt, je lezer ook niet. Verbeteren dus, anders schrijven.
Heeft een redacteur altijd gelijk?
Nee. Hij of zij kan ook wel eens de bal misslaan, iets over het hoofd zien of minder goed gedocumenteerd zijn dan jij als schrijver. Een voorbeeld. Werd er in 1969 'fuck you' gezegd? Nee. Werden er middenvingers opgestoken? Wellicht wel, maar dat is een twijfelgeval. Bij twijfel, ga research doen en onderbouw je stelling. Uiteindelijk blijf jij de eindverantwoordelijke voor je manuscript. In dit zelfinterview geef ik wat meer achtergrond over die opgestoken middenvinger.
Is een redacteur duur?
Hangt ervan af wat je verstaat onder 'duur'. Een redacteur die € 20 vraagt per duizend woorden en zelf fouten schrijft is weggesmeten geld. En zo zijn er meer dan je denkt. Een redacteur die € 25 per uur vraagt en gemiddeld 6.000 woorden per uur redigeert volgens de regels van de kunst is niet duur. Vergelijk goed. Er zijn onnoemelijk veel prutsers aan het werk die maar al te graag het geld uit de zakken slaan van beginnende schrijvers.
Vond je dit artikel interessant? Aarzel niet om je hieronder in te schrijven voor mijn fanclub.