In het dagelijks leven ontvluchten we conflicten. In boeken daarentegen smullen we ervan. Geen conflict, geen scène, geen verhaal. Vreemde wezens zijn we toch nietwaar. Hoe construeer je dan zo’n verhaal vol conflicten? Met hoofdstukken? Nee, met scènes. Daarbij bevat elke scène genoeg conflict om het verhaal vooruit te stuwen. Conflict in elke scène? Is dat niet moeilijk? Absoluut niet. Ik vond het geheim. Lees maar.
Foto Pexels door Antoni Shkraba.
Van zodra ik als beginnend schrijver ging denken in scènes, verliep het schrijven stukken sneller en aangenamer. Ik keek weken op voorhand uit naar die slaande ruzie, die stomende stoeipartij, dat gevecht op leven en dood. Niet elke scène neemt toch zulke extreme vormen aan? Hoe creëer je conflict in minder heftige scènes? Klopt. Hier komt mijn geheim: plaats de deelnemers in een situatie waar ze geen kant op kunnen en geef ze elk een tegenstrijdig ‘script’.
Heb je dat zelf uitgevonden, Van Butsel? Nee, geleerd van Sol Stein (redacteur, uitgever, schrijver van romans, toneelstukken, tv- en filmscenario’s).
Eén bed voor twee
Voorbeeld: een jongen en een meisje die elkaar niet kunnen uitstaan, eindigen na een slopende voetreis verkleumd van de kou in een antiek hotelletje aan het eind van de beschaving. De jongen heeft geld, het meisje niet. De jongen reserveert de enige tweepersoonskamer die nog vrij is. Ze sloffen uitgeput naar de kamer.
1. Hoe het niet moet:
- Script jongen: ik ben doodmoe en wil slapen.
- Script meisje: ik ben doodmoe en wil slapen.
Resultaat: een scène nog saaier dan drie uur kijken naar de was van de overburen die hangt te drogen.
2. Opnieuw, of hoe het wel moet:
- Script jongen: ik ben doodmoe en wil slapen.
- Script meisje: de ellendeling komt niet in mijn bed, nog in geen honderd jaar.
Je bent vertrokken voor een uitslaande brand vol laaiende actie en vlammende dialoog. Het is een van de leukste scènes die ik ooit heb geschreven. Wil je weten waar? In De Parisienne.
Sluit alle vluchtwegen af
Het is belangrijk dat de deelnemers in de scène geen kant op kunnen. Anders is het niet leuk meer. Als de jongen in voorgaande scène besluit op de sofa te slapen is het uit met de pret. Plaats dus ook geen sofa in de kamer. Anders denkt de lezer: waarom zo'n heisa als hij gewoon op de sofa kan slapen?
Het hoeft niet noodzakelijk een fysieke begrenzing te zijn, het kan ook een psychologische zijn, een deadline, een huwelijk, een vriendschap, de wet, trouw aan de familie, trouw aan het vaderland, enz.
Voorbeeld: daags voor hun geplande high society huwelijk.
- Jongen: morgen ben ik steenrijk dankzij haar pappie.
- Meisje: de hufter heeft me bedrogen met mijn beste vriendin.
Of nog: daags voor zijn vertrek naar de dertigjarige oorlog.
- Soldaat: voor ik vertrek wil ik met haar naar bed.
- Meisje: hoe vertel ik hem dat ik een ander heb?
Nog eentje met drie deelnemers. Er zijn nakende verkiezingen. Een tienermeisje klopt aan en beweert de onwettige dochter te zijn van de senator.
- Meisje: papa, ik hou van je.
- Echtgenote: ik wil de waarheid. Nu!
- Senator: ik zweer dat ik dat wicht niet ken!
De kookpot
Plaats je personages dus in een ziedende kookpot zonder uitweg en laat ze sudderen, stomen, bakken en braden. Je schrijft van scène naar scène en verbindt alles met beschrijvende en verhalende gedeelten. Stel je de vraag: helpt deze scène het verhaal vooruit? Neen? Dan schrap of herschrijf je ze. Weeg elke scène tegen elkaar af. Hou alleen de beste over.
Grappig kan ook
Conflicterende scripts zijn ook fantastisch spul voor humor. In de film Yesterday uit 2019 wil Jack beroemd worden als muzikant, wat uiteraard niet zomaar lukt. Tot hij na een ongeval tijdens een bizarre mondiale blackout vaststelt dat hij de enige ter wereld is die de Beatles en hun liedjes kent. Niemand anders op aarde heeft ooit van de Beatles gehoord. Dit is de hilarische en tegelijk ontroerende scène waarin hem dat duidelijk wordt.
Scripts:
- Jack denkt dat zijn vrienden hem voor de gek houden en wil hen koste wat kost overtuigen dat hij Yesterday niet zelf heeft geschreven maar de Beatles.
- Zijn vrienden hebben nog nooit van de Beatles gehoord.
De kookpot: vriendschap. En wat een knap staaltje 'Show, don't tell'.
Conclusie
- Denk en schrijf in scènes.
- Geef de personages conflicterende scripts.
- Beperk hun bewegingsvrijheid: zet ze in een kookpot.
Ziezo. Vanaf nu ben je gewapend om van elke scène een boeiend spektakel te maken voor je lezer.
Vond je dit artikel interessant? Aarzel niet om je hieronder in te schrijven voor mijn fanclub.
Bron: Stein on writing - Sol Stein (2014).